Kota Kinabalu – Pengumuman Sabah Electricity Sdn Bhd (SESB) untuk membangunkan Sistem Penyimpanan Tenaga Bateri (BESS) berkapasiti 100 megawatt (MW) dengan penyimpanan tenaga maksimum 400 megawatt-jam (MWh) di Lahad Datu, Sabah, terus menimbulkan persoalan di kalangan rakyat Sabah.
Projek yang dijangka menjadi projek penyimpanan tenaga bateri terbesar di Asia Tenggara ini bertujuan untuk meningkatkan margin rizab Grid Sabah semasa tempoh puncak serta menyokong pertumbuhan sumber tenaga solar berskala besar. Pembinaannya dijangka dimulakan tidak lama lagi, dengan operasi komersial yang dijadualkan pada 30 Jun 2025.
Walau bagaimanapun, Naib Presiden Parti Warisan Sabah, Datuk Junz Wong, menyuarakan kebimbangan mengenai ketelusan pengurusan kewangan projek BESS bernilai RM645 juta ini. Beliau menekankan bahawa orang awam berhak mengetahui peruntukan dan perbelanjaan dana projek tersebut, memberi amaran bahawa tanpa ketelusan, SESB mungkin terus terperangkap dalam isu salah urus kewangan yang telah lama membelenggu syarikat tersebut.
Kebimbangan ini turut timbul berikutan harga pembelian BESS yang dikatakan terlalu tinggi dan hanya dapat ditampung melalui subsidi, dengan dakwaan bahawa pembekal lain menawarkan harga yang lebih rendah.
Dalam menjawab persoalan mengenai kos projek BESS, Pengerusi SESB, Datuk Seri Panglima Wilfred Madius Tangau, menjelaskan bahawa keputusan tender bernilai lebih RM100 juta ini dibuat oleh pihak di Kuala Lumpur, bukannya SESB atau Kerajaan Negeri, dan bahawa Kerajaan Negeri tidak terlibat dalam urusan perolehan SESB.
Beliau juga menyatakan bahawa kira-kira 21 syarikat menghadiri taklimat bagi tender tersebut, dengan setiap syarikat memerlukan modal berbayar minimum sebanyak RM5 juta. Enam syarikat telah disenarai pendek, termasuk syarikat-syarikat yang berpangkalan di Sabah. Syarikat-syarikat yang disenarai pendek ini perlu menjadi sebahagian daripada konsortium bersama peneraju antarabangsa.
“Proses pemilihan sangat ketat kerana ini adalah projek pertama seumpamanya di Malaysia,” kata beliau.
Timbul juga kebimbangan tentang kadar tarif yang bakal dikenakan kepada pengguna akhir, sama ada di peringkat domestik mahupun kediaman isi rumah. Untuk rekod, kos penjanaan elektrik adalah 43 sen seunit, manakala tarif yang diluluskan kerajaan sejak tahun 2014 hanya 34 sen seunit, menyebabkan SESB mengalami kerugian 10 sen bagi setiap unit elektrik yang dijual.
Subsidi Elektrik dalam Belanjawan 2025
Dalam pada itu, Madius turut menyuarakan kebimbangannya mengenai keputusan Kerajaan Persekutuan untuk tidak mempertimbangkan subsidi elektrik bagi Sabah dalam Bajet 2025.
Beliau mempersoalkan sama ada bantuan kepada negara asing dianggap lebih penting berbanding keperluan domestik untuk bekalan elektrik yang stabil. Suruhanjaya Tenaga Sabah (ECoS) menyatakan keperluan subsidi elektrik Sabah untuk tahun 2024 berjumlah RM866 juta, dan tanpa subsidi ini, SESB mungkin menghadapi masalah kewangan yang serius.
Pihak Sabahmedia turut memohon maklum balas daripada Tenaga Nasional Berhad (TNB), yang memegang saham majoriti dalam SESB dan memiliki pengaruh besar dalam operasi serta tadbir urus SESB.
Wakil TNB yang tidak mahu dikenali menyatakan bahawa TNB hanya bertindak sebagai operator dan tiada kaitan dengan isu subsidi tarif elektrik Sabah malah TNB menggesa agar jawapan rasmi diperolehi daripada Kementerian Kewangan dalam sesi penggulungan Belanjawan kementerian itu nanti.
Keputusan mengenai penghapusan subsidi elektrik untuk Sabah menimbulkan kebimbangan tentang kesannya terhadap perjanjian jual beli BESS yang mungkin melebihi harga tarif yang dibenarkan. Dengan subsidi yang terancam untuk dihapuskan, terdapat kebimbangan besar mengenai masa depan bekalan elektrik Sabah pada tahun hadapan dan seterusnya.
Ini penting memandangkan rancangan Kerajaan Negeri Sabah untuk mengambil alih sepenuhnya kawalan ke atas SESB dalam tempoh tujuh tahun akan datang, bertujuan meningkatkan kecekapan dan kebolehpercayaan bekalan elektrik di negeri tersebut.
Oleh itu, ketelusan Tenaga Nasional Berhad, yang menguasai SESB, dalam memberikan penjelasan tuntas mengenai isu ini adalah penting demi hak dan kepentingan rakyat Sabah.
