KOTA KINABALU: Sabah memerlukan gabungan tenaga yang sesuai untuk mendapatkan pilihan yang lebih murah, selain menyediakan keselamatan tenaga dan bekalan tenaga mampan di negeri ini.
Ketua Pegawai Eksekutif Perbadanan Kemajuan Minyak dan Gas Sabah (SOGDC) Datuk Harun Ismail berkata adalah penting untuk mempertimbangkan pilihan itu kerana pada masa ini, negeri ini amat bergantung kepada gas asli sebagai bahan api.
“Gas asli kita semakin susut, justeru Kerajaan Negeri perlu melihat alternatif lain, iaitu campuran tenaga, jadi kita tidak bergantung kepada satu sumber tenaga semata-mata. Adalah tidak bijak untuk “meletakkan semua telur di dalam satu bakul”,” kata Harun, bekas Ketua Pegawai Eksekutif Sabah Energy Corporation (SEC).
Mengaitkannya dengan pengalamannya selama 39 tahun dengan SEC, sebuah syarikat Kerajaan Sabah yang ditubuhkan untuk menerajui pembangunan sumber tenaga negeri dan mempromosi, merangsang, memudahkan dan melaksanakan projek pembangunan perindustrian, komersial, ekonomi dan lain-lain, Harun berkata Sabah mempunyai trilema tenaga, yang ditakrifkan sebagai keperluan untuk mencari keseimbangan antara kebolehpercayaan tenaga, kemampuan dan kemampanan.
Paling penting, beliau menegaskan, keselamatan bekalan tenaga, yang turut diamalkan oleh banyak negara, untuk menawarkan pelbagai sumber tenaga kepada negeri ini.
Beliau berkata bahawa keselamatan tenaga adalah aspek penting untuk pertumbuhan dan pembangunan ekonomi, dan bekalan kuasa yang boleh dipercayai adalah perlu untuk menyokong aktiviti perindustrian, perniagaan tenaga, dan memacu pertumbuhan ekonomi.
“Ketidakpastian tenaga boleh menyebabkan harga tenaga lebih tinggi, menjejaskan perniagaan dan pengguna. Ia juga penting untuk kestabilan sosial.
“Statistik Suruhanjaya Tenaga pada 2020 menunjukkan Sarawak mempunyai campuran penjanaan dan perbandingan tarif terbaik di Malaysia dengan kira-kira 17 sen kos bekalan dan 28 tarif purata, berbanding kos bekalan Sabah kira-kira 42 sen dan purata tarif pada 36 sen, manakala Semenanjung Malaysia dengan kira-kira 39 sen (kos bekalan) dan 39 sen (purata tarif). Secara logiknya, purata tarif kita sepatutnya lebih tinggi daripada kos bekalan.
“Statistik itu juga menunjukkan kapasiti terpasang Sabah adalah kira-kira 1,120MW di mana 86 peratus daripadanya datang daripada gas asli, lima peratus setiap satu daripada hidro dan minyak, dan dua peratus setiap satu daripada solar berskala besar (LSS) dan Feed-in-Tariff (FiT) yang lain.
“Berbanding dengan Sarawak, dengan kapasiti terpasang kira-kira 5,222MW yang kebanyakannya datang daripada hidro dengan 77 peratus, arang batu (13 peratus), gas (sembilan peratus) dan hanya satu peratus daripada minyak, manakala 65 peratus daripada kapasiti terpasang Semenanjung Malaysia kira-kira 29,153.27MW adalah daripada arang batu, gas (30 peratus) dan hidro (empat peratus) (empat peratus),” jelas beliau.
Harun mendedahkan bahawa di Sabah, sumber tenaga negeri itu hanya sedikit di atas paras, walaupun tidak mencukupi, tetapi ia boleh dilakukan.
“Contohnya kalau kita nak buat hidro, sungai di Sabah tidaklah sebesar atau tinggi seperti di Sarawak. Kita memerlukan sungai besar dengan ketinggian yang tinggi untuk memutar turbin. Kebanyakan sungai besar kita berada di pantai timur tetapi ketinggiannya tidak ada. Oleh itu, keperluan untuk membina empangan.
“Walaupun pada mulanya pembinaan hidro adalah mahal dan melibatkan banyak pembersihan tanah, namun ia merupakan antara sumber yang lebih bersih dan antara yang paling murah untuk diselenggara dalam jangka masa panjang.
“Terdapat juga keperluan untuk pemuliharaan hutan untuk kawasan tadahan bagi mengekalkan takungan bagi menggerakkan turbin hidro. Justeru, pemuliharaan kawasan itu perlu dilaksanakan,” katanya.
Menyentuh mengenai solar, kelemahan teknologi itu ialah ia hanya menghasilkan tenaga apabila matahari bersinar, memerlukan pembersihan tanah yang banyak untuk pemasangan panel, dan teknologi solar tertentu memerlukan perlombongan pasir silika, serta isu pelupusan bateri.
Beliau percaya Kerajaan Negeri harus melihat semula idea loji janakuasa arang batu atau Kitaran Gabungan Penggasan Bersepadu (IGCC) berasaskan arang batu, kerana bertentangan dengan kepercayaan umum, teknologi itu lebih bersih dan lebih murah.
“Asap yang keluar dari tumbuhan itu sebenarnya adalah wap, manakala lelehan ke dalam sungai menyuburkan plankton untuk membesar yang merupakan sumber makanan utama ikan. Dan bagi arang batu, jarak kita dengan Kalimantan akan membolehkan kami mendapatkan stok pada kadar yang lebih murah daripada di Semenanjung Malaysia.
“Kerajaan Sabah mesti bertindak sekarang, kerana jika tidak, isu ini tidak akan selesai. Kita sepatutnya berada dalam fasa pengurusan krisis untuk kuasa sekarang,” katanya.
Selain itu, beliau berkata campuran pengguna elektrik di Sabah juga harus berubah.
“Statistik SPR pada 2019 menunjukkan 44 peratus daripada keseluruhan campuran pengguna di Sabah adalah komersial, 34 peratus daripada domestik dan industri meliputi 21 peratus, manakala di Semenanjung Malaysia, industri meliputi 40 peratus, komersial 35 peratus dan domestik 23 peratus.
“Sarawak mempunyai campuran pengguna terbaik dengan 79 peratus (industri), komersial (11 peratus) dan domestik (10 peratus). Sebaik-baiknya, ini sepatutnya menjadi matlamat Sabah untuk mempunyai lebih banyak industri.
Bagaimanapun, beliau menegaskan Sabah memerlukan sekurang-kurangnya 30 peratus margin rizab pada bila-bila masa.
“Jika tidak, bekalan tenaga tidak mencukupi untuk memenuhi permintaan. Ini tidak sihat.
“Insiden baru-baru ini di empangan Pangi di Tenom menyebabkan margin rizab negeri di bawah 15 peratus dan cuaca panas memaksa Sabah Electricity Sdn Bhd (SESB) untuk melaksanakan catuan bekalan tenaga, yang telah menjejaskan banyak pihak bukan sahaja pengguna domestik dan komersial, tetapi juga industri,” kata Harun.
Beliau menegaskan bahawa Kerajaan Sabah perlu bertindak sekarang untuk memastikan bekalan tenaga yang mampan dan stabil, dan menangani tiga elemen iaitu campuran tenaga dan campuran pengguna serta margin rizab adalah penyelesaian terbaik, dan mengambil kira keselamatan negeri sekaligus negara secara keseluruhan.
“Campuran tenaga akan menawarkan kepada kita pelbagai sumber kuasa – sama ada solar, hidro, gas asli atau arang batu. Ia akan bertindak sebagai keselamatan tenaga kita, jadi, apabila mana-mana sumber ini gagal, terdapat sumber tambahan lain untuk menyokong bekalan tenaga kita,” katanya.
